Η παρούσα μελέτη εξετάζει τον αντίκτυπο της διάχυτης χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ανάπτυξη των παιδιών και των νέων. Αναγνωρίζοντας τα πολλά οφέλη που αποκομίζουν τα παιδιά από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αυτή η μελέτη εστιάζει στην προβληματική χρήση και στην πιθανή βλάβη που μπορεί να προκύψει από τους κινδύνους περιεχομένου, επαφής, συμπεριφοράς και συμβάσεων. Οι προτεινόμενες λύσεις παρουσιάζονται υπό το πρίσμα των πολιτικών και κανονιστικών εξελίξεων της ΕΕ με ιδιαίτερη αναφορά στη διασφάλιση ότι τα παιδιά προστατεύονται, είναι ασφαλή και ενδυναμώνονται στο διαδίκτυο.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι σε καθημερινή βάση στις ζωές των παιδιών και των νέων, δημιουργώντας ποικίλους κινδύνους περιεχομένου, επαφών, συμπεριφοράς και συμβάσεων. Οι λύσεις στις προκλήσεις που θέτουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την ανάπτυξη των παιδιών δεν αντιμετωπίζονται εύκολα, δεδομένου του περίπλοκου τρόπου με τον οποίο συνδέονται οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες. Σε αυτή τη μελέτη, η εστίαση είναι στην προβληματική χρήση και στην πιθανή βλάβη που μπορεί να έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την ανάπτυξη των παιδιών. Ωστόσο, τα πολλά οφέλη που αποκομίζουν τα παιδιά από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει επίσης να αναγνωριστούν.
Τα παιδιά εκτίθενται συστηματικά σε επιβλαβές διαδικτυακό περιεχόμενο σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως κυβερνο-μίσος, σεξουαλικό περιεχόμενο, βίαιες εικόνες, περιεχόμενο που προωθεί τις διατροφικές διαταραχές και παραπληροφόρηση. Οι επιβλαβείς επιπτώσεις για την ανάπτυξη των παιδιών περιλαμβάνουν πιθανή αυξημένη επιθετικότητα, προβληματικές σεξουαλικές συμπεριφορές, ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, δυσαρέσκεια με την εικόνα του σώματος και αλλοιωμένες αξίες και συμπεριφορές. Ορισμένες μελέτες έχουν επίσης επισημάνει την τακτική έκθεση των νέων σε εξτρεμιστικό περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα για τις επιπτώσεις του.
Η παιδεία στα μέσα επικοινωνίας και το υποστηρικτικό περιβάλλον της οικογένειας ή των συνομηλίκων έχει βρεθεί ότι μετριάζουν τις επιρροές. Οι επιβλαβείς διαδικτυακές επαφές με ενήλικες μπορεί να εγείρουν κινδύνους σεξουαλικής εκμετάλλευσης, παρενόχλησης και απειλών εκβιασμού. Τα παιδιά γενικά αναφέρουν ότι έχουν γνώση ως προς την διαχείρηση των κινδύνων της συνάντησης νέων ανθρώπων στο Διαδίκτυο, κάτι που είναι μια καθημερινή εμπειρία για πολλούς νέους. Ωστόσο, οι μελέτες υπογραμμίζουν τα κενά στην επίγνωση των κινδύνων και τις στρατηγικές αντιμετώπισης των παιδιών σε άγνωστες καταστάσεις. Επιπλέον, τα ευάλωτα παιδιά μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι κίνδυνοι συμπεριφοράς στις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης προκύπτουν από την επιθετική ή εκφοβιστική συμπεριφορά peer-to-peer και έχει διαπιστωθεί ότι έχει σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις για τους νεότερους χρήστες. Το να είσαι θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού είναι ένας επίμονος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και είναι κοινός τόπος. Η κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση, η καθοδήγηση και η εκπαίδευση για την ασφάλεια στο διαδίκτυο έχουν παίξει θετικό ρόλο στην αντιμετώπιση των κινδύνων θυματοποίησης.
Τα σεξουαλικά μηνύματα και η κοινή χρήση σεξουαλικών εικόνων, που είναι γνωστό ότι κανονικοποιούνται όλο και περισσότερο μεταξύ των νέων, εγκυμονούν επίσης κινδύνους και πιθανές βλάβες. Ανεπιθύμητα αιτήματα για σεξουαλικές πληροφορίες αποτελούν αιτία αγωνίας για τους νέους, ενώ η μη συναινετική κοινοποίηση προσωπικών εικόνων αποτελεί πηγή σοβαρής βλάβης και τραύματος. Η συμμετοχή σε επιβλαβείς διαδικτυακές κοινότητες (προώθηση αυτοτραυματισμού, αυτοκτονίας κ.λπ.) είναι επίσης μια πιθανή πηγή βλάβης, αν και πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην κακή ψυχική υγεία.
Η ψυχική υγεία και η ευημερία των παιδιών είναι ένας ζωτικός τομέας που πρέπει να εξεταστεί σχετικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται για έναν περίπλοκο τομέα που περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές και αλληλένδετες εκδηλώσεις κινδύνου. Τα στοιχεία για θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία και την ευημερία των παιδιών είναι ανάμεικτα και ασαφή. Η διερεύνηση των αποτελεσμάτων της προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης –που αναφέρεται μόνο από μια μειοψηφία παιδιών– αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για την έρευνα.
Μπορείτε να βρείτε ολόκληρη τη μελέτη εδώ.